Ειδική Αγωγή

Εκπαιδευτικό Πρόγραμμα Υποστήριξης και Παρέμβασης στις Ειδικές Μαθησιακές Δυσκολίες

Το παιδί με την είσοδό του στο σχολείο έρχεται αντιμέτωπο με μια νέα πραγματικότητα, που καλείται να ανταποκριθεί σε ένα απαιτητικό και πολύπλοκο μαθησιακό έργο. Ταυτόχρονα, πρέπει να αντιμετωπίσει πρωτόγνωρες κοινωνικές συνθήκες και να σταθεί στο ύψος των προσδοκιών των γονιών και των δασκάλων του. Ορισμένα παιδιά, παρόλο που δεν παρουσιάζουν εμφανή νοητικά, συναισθηματικά ή άλλα προβλήματα στην ανάπτυξη, δεν είναι σε θέση να επωφεληθούν από την τυπική διδασκαλία, με αποτέλεσμα να δυσκολεύονται σε μαθησιακά και γνωστικά επιτεύγματα και να οδηγούνται σε σχολική υποεπίδοση ή και αποτυχία (Τζουριάδου, 2004).

Η Ειδική Παιδαγωγός λοιπόν, αναλαμβάνει περιπτώσεις κατά τις οποίες έχει προηγηθεί η διάγνωση του παιδιού από κάποιο δημόσιο διαγνωστικό φορέα (Κέντρα Διεπιστημονικής Αξιολόγησης, Συμβουλευτικής και Υποστήριξης, ΚΕ.Δ.Α.Σ.Υ.) που αφορά κάποια σχολική πρόκληση και ειδική δυσκολία. Λαμβάνοντας υπόψη τα στοιχεία της διάγνωσης, σχεδιάζει ένα εξατομικευμένο πρόγραμμα παρέμβασης που περιλαμβάνει γενικούς και ειδικούς στόχους δίνοντας προτεραιότητα στην αύξηση της ποιότητας της καθημερινής διαβίωσης του παιδιού. Η ειδική παιδαγωγός ακόμα, δείχνει στο παιδί το πώς να μαθαίνει, διδάσκοντας του στρατηγικές μάθησης και χρησιμοποιώντας εναλλακτικούς τρόπους διδασκαλίας. Επιπλέον, αξιοποιεί δημιουργικά τις δυνατότητες του κάθε παιδιού και μέσα από παιγνιώδεις βιωματικές δραστηριότητες, βοηθά το παιδί να οργανώσει ποιοτικά το χώρο και το χρόνο του συμβάλλοντας στην ενίσχυση της αυτοεκτίμησής του.

Τέλος, μεγάλη έμφαση δίνεται στην επικοινωνιακή και κοινωνική συνδιαλλαγή του παιδιού με το οικείο περιβάλλον του (οικογένεια, σχολείο) αλλά και με το ευρύτερο κοινωνικό σύνολο.

Τα Προγράμματα Υποστήριξης και Παρέμβασης απευθύνονται τόσο σε παιδιά με ήπιες μαθησιακές δυσκολίες όσο και σε παιδιά με ειδικές μαθησιακές δυσκολίες. Συγκεκριμένα:

Μαθησιακές δυσκολίες στην Ανάγνωση: Η σημαντικότερη δυσκολία στην επεξεργασία του γραπτού λόγου που αντιμετωπίζουν οι μαθητές με Ειδικές Μαθησιακές Δυσκολίες είναι η δυσκολία στην ανάγνωση (δυσλεξία). Η δυσκολία αυτή εντοπίζεται στην αποκωδικοποίηση, στην ευχέρεια και στην κατανόηση. (Archer, Gleason & Vachon, 2003)

Μαθησιακές δυσκολίες στη Γραφή: Οι μαθητές με μαθησιακές δυσκολίες συχνά εμφανίζουν προβλήματα και στην παραγωγή γραπτού λόγου, με τη μορφή αδυναμίας κατά τη γραφή ή τη γραπτή έκφραση παρά την ηλικία και το νοητικό τους δυναμικό (Παντελιάδου, 2000).

Μαθησιακές δυσκολίες στην Ορθογραφία: Οι μαθητές με δυσκολίες στον γραπτό λόγο παρουσιάζουν σημαντικά ελλείμματα και στην ορθογραφία. Η ανάπτυξη της ορθογραφημένης γραφής των παιδιών με μαθησιακές δυσκολίες ακολουθεί την ίδια αναπτυξιακή πορεία με αυτή των παιδιών χωρίς μαθησιακά προβλήματα, με τη μόνη διαφορά ότι γίνεται σε διαφορετικούς χρόνους και έχει διαφορετικό ρυθμό. Δηλαδή, οι μαθητές με μαθησιακές δυσκολίες χρησιμοποιούν στρατηγικές ανάλογες με αυτές που χρησιμοποιούν παιδιά μικρότερης ηλικίας. Τόσο ο χρόνος όσο και η διαφορετική αντίληψη και προσέγγιση στη διδασκαλία είναι σημαντικοί. (Παπαναστασίου, 2017)

Μαθησιακές δυσκολίες στα Μαθηματικά: Ως Ειδική Μαθησιακή Δυσκολία, εκδηλώνεται μέσα από μια σειρά πρώιμων ενδείξεων από το νηπιαγωγείο. Υπάρχει συσχέτιση μεταξύ της μαθησιακής δυσκολίας στα μαθηματικά και των δυσκολιών που εμφανίζει ο μαθητής στις προμαθηματικές έννοιες.

Ακόμα στο Κέντρο Σχολικής Μελέτης Κουκουβάγια στο πλαίσιο εξατομικευμένης παρέμβασης από τους ειδικούς γίνεται:

• Διάγνωση μαθησιακών δυσκολιών μέσω του ψυχομετρικού εργαλείου Αθηνά Τεστ.
• Διάγνωση μαθησιακών δυσκολιών μέσω άλλων διαγνωστικών εργαλείων.
• Συμβουλευτική γονέων από ειδικούς.

Μία ή δύο φορές τη εβδομάδα

Ανάγνωση
Ανάπτυξη Αναγνωστικών Δεξιοτήτων

Η Ανάγνωση είναι ένα σύνολο σύνθετων διεργασιών οι οποίες είναι ικανές πολλές φορές να αποτρέψουν ένα άτομο απ’ το να είναι αποτελεσματικός αναγνώστης. Πολλά παιδιά από την πρώτη ήδη τάξη του Δημοτικού παρουσιάζουν αδυναμίες στις αναγνωστικές τους δεξιότητες ενώ πολλές φορές εμφανίζουν επιδεινωμένη μαθησιακή εικόνα χρόνο με το χρόνο με αποτέλεσμα κάποιες φορές να είναι αργά για παρέμβαση. Οι φτωχοί αναγνώστες μη μπορώντας να διαβάσουν μένουν πίσω από τον ρυθμό του σχολείου και αργότερα από την ακαδημαϊκή τους πορεία.

Το πρόγραμμα βελτίωσης της ανάγνωσης θέτει δύο στόχους:

Ανάπτυξη αναγνωστικών δεξιοτήτων

• Κατάκτηση της ικανότητας του παιδιού να κατανοεί ότι ο προφορικός λόγος αποτελείται από φωνολογικές μονάδες και της ικανότητας να τις διακρίνει μέσα στη λέξη (φωνολογική ενημερότητα).
• Κατάκτηση της ικανότητας σωστής αντιστοίχισης γραφημάτων με φωνήματα και της σύνθεσή τους με σωστή σειρά ώστε να παράγονται συλλαβές, λέξεις και προτάσεις (αποκωδικοποίηση).
• Αναγνωστική ευχέρεια.

Αυτοματοποίηση των αναγνωστικών δεξιοτήτων

• Σταδιακή μετάβαση από τους ήχους (φθόγγους) που αντιστοιχούν στα γράμματα.
• Συνειδητή αποκωδικοποίηση των συλλαβών.
• Συνειδητή αποκωδικοποίηση των λέξεων, ως την απόκτηση μεγαλύτερων ορθογραφικών μονάδων που μπορούν να αναγνωριστούν εύκολα.
• Μετάβαση στην παραγωγή και εξαγωγή νοήματος (κατανόηση).

Οι μαθητές μέσω των εξατομικευμένων προγραμμάτων παρέμβασης αναπτύσσουν τις οπτικές και ακουστικές τους δεξιότητες, τη μνήμη, την προσοχή, την ταχύτητα επεξεργασίας και τις βασικές γνωστικές διαδικασίες που απαιτούνται για την ανάγνωση και τη μάθηση, οι οποίες είναι ο κρίκος για την ανάπτυξη των αναγνωστικών δεξιοτήτων.

Παιχνίδια Συγκέντρωσης και Διαχείρισης Χρόνου

Πολλά παιδιά συχνά σε κάποια φάση της αναπτυξιακής τους πορείας μπορεί να εμφανίσουν ορισμένα συμπτώματα απροσεξίας, υπερκινητικότητας ή παρορμητικότητας. Ταυτόχρονα πολλοί γονείς παραπονιούνται ότι τα παιδιά τους διαβάζουν πολύ ώρα, αδυνατούν να ακολουθήσουν οδηγίες, διασπώνται εύκολα, δυσκολεύονται να ολοκληρώσουν σχολικές εργασίες και ξεχνούν πράγματα στις καθημερινές τους δραστηριότητες.

Το πρόγραμμα Υποστήριξης και Παρέμβασης για παιδιά με Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής ή/και Υπερκινητικότητας (ΔΕΠΥ) αλλά και παιδιά, τα οποία για διάφορους λόγους αδυνατούν να κατακτήσουν δεξιότητες απαραίτητες για την ακαδημαϊκή τους πορεία, την κοινωνική τους ένταξη και τη διαχείρηση της συμπεριφοράς τους στοχεύει:

• Ενίσχυση επιτελικών λειτουργιών.
• Ενίσχυση συγκέντρωσης και προσοχής.
• Σωστή διαχείριση χρόνου.
• Ανάπτυξη κοινωνικών δεξιοτήτων.

Σύστημα γραφής και ανάγνωσης Braille

Ο Louis Braille είχε τυφλωθεί πολύ μικρός και δεν ήταν ευχαριστημένος από το σύστημα ανάγνωσης που χρησιμοποιούσαν οι τυφλοί, επειδή ήταν δύσχρηστο με χοντρούς χαρακτήρες. Έτσι, προσπάθησε να δημιουργήσει ένα καινούριο ειδικό αλφάβητο για τυφλούς. Μετά από πέντε χρόνια κατάφερε να φτιάξει ένα αλφάβητο το οποίο αντικαθιστά το γραμματικό αλφάβητο με ανάγλυφες στιγμές, οι οποίες με διάφορους συνδυασμούς αποδίδουν ένα κείμενο.

Ο τυφλός μπορεί μ’ αυτό το σύστημα να διαβάζει ψηλαφώντας τις στιγμές με το δάχτυλό του. Έτσι, έχουμε ένα σύστημα ανάγνωσης με την αφή. Το σύστημα Braille έχει έξι ανάγλυφες κουκκίδες σαν το κεφαλάκι μιας καρφίτσας, το λεγόμενο εξάστιγμο. Είναι τοποθετημένες ανά τρεις και απ΄ αυτές προκύπτουν 63 συνδυασμοί, που αντιστοιχούν στα γράμματα και τους αριθμούς. Επίσης, από τους συνδυασμούς αυτούς μπορεί κανείς να σχηματίσει το αλφάβητο σε οποιαδήποτε γλώσσα, αριθμούς, ακόμα και μουσικές νότες. Η γραφή διαβάζεται από αριστερά προς τα δεξιά και από πάνω προς τα κάτω, όπως ακριβώς και η γραφή των «βλεπόντων». To σύστημα αυτό γραφής και ανάγνωσης των τυφλών αναγνωρίστηκε επίσημα από την πολιτεία με τον νόμο 36/99 του 2008 και έκτοτε έχει βοηθήσει πολλούς ανθρώπους με δυσκολίες όρασης.

Στο χώρο μας υπάρχει η δυνατότητα τόσο εκμάθησης του συστήματος Braille όσο και η μαθησιακή και κοινωνική ένταξη των παιδιών με οπτική δυσλειτουργία.

Αθηνά Τεστ

Το Αθηνά Τεστ Διάγνωσης Δυσκολιών Μάθησης είναι ένα ψυχοπαιδαγωγικό διαγνωστικό μέσο που κατασκευάστηκε, ειδικώς, για να το χρησιμοποιούν οι δάσκαλοι και οι νηπιαγωγοί με τους μαθητές της τάξης τους, καθώς και όσοι άλλοι ειδικοί ασχολούνται με τα προβλήματα της παιδικής ηλικίας, για να εντοπίσουν παιδιά που παρουσιάζουν δυσκολίες να ανταποκριθούν στις μαθησιακές απαιτήσεις του σχολείου.

Αποτελείται από μια δέσμη επιμέρους διαγνωστικών δοκιμασιών -δεκατέσσερις (14) κύριες και μία (1) συμπληρωματική-, οι οποίες αξιολογούν το επίπεδο και το ρυθμό ανάπτυξης του παιδιού σε ένα ευρύτερο φάσμα νοητικών, αντιληπτικών, ψυχογλωσσικών και ψυχοκινητικών διεργασιών. Η χορήγηση των δοκιμασιών αυτών το παιδί δίνει μια αναλυτική εικόνα της ανάπτυξής του και εντοπίζει συγκεκριμένες περιοχές που είναι ελλειμματικές και χρήζουν ιδιαίτερης διδακτικό-διορθωτικής παρέμβασης.